Over ons
Oprichting
In de jaren zeventig van de twintigste eeuw kwam binnen de gemeente Tytsjerksteradiel in Fryslân een gevoel op gang dat men zich actiever moest opstellen om het streekeigene in de gemeente te bewaren. In 1976 dreigden een aantal karakteristieke woningen in het buurtschap Sumarreheide gesloopt te worden. Diverse mensen waren van mening dat men deze panden moest behouden. Dit was de aanleiding om de Stichting Karakteristyk Tytsjerksteradiel op te richten. De stichting werd opgericht in 1978.
Doel
De stichting streeft ernaar karakteristieke en streekeigene panden voor de toekomst te behouden. Zij wil afbraak voorkomen, panden in hun oorspronkelijke staat laten en een wegwijs zijn bij het opknappen en restaureren van die panden.
De Pleats, Burgum (foto: Trudi Dorreboom-Rosenboom, 2008)
Ook de karakteristieke landschappen en landschapselementen hebben de warme belangstelling van de Stichting. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het behoud van poelen, pingo’s, oude zandpaden en boomwallen.
(foto's Schelte de Beer, 2007)
De karakteristieke Achterweg, Eastermar, Alde Harstewei en de laatste heide in Sumarreheide.
Bestuur van de stichting
Het bestuur bestaat uit negen personen. Daarnaast kent het bestuur drie adviseurs.
De stichting heeft de 16 dorpen van de gemeente onderverdeeld in vijf rayons. De bedoeling is dat per rayon twee bestuursleden van de stichting als contactpersonen optreden, die ook in dit rayon wonen. In elk rayon beschikt een van de leden over een grote opbergmap, waarin een foto en een omschrijving van elk pand dat op de lijst van de Stichting staat.
De vijf rayons zijn:
- Burgum en Noardburgum
- Earnewâld, Garyp en Sumar
- Gytsjerk, Mûnein, Oentsjerk, Aldtsjerk, Ryptsjerk en Wyns (Trynwâlden)
- Hurdegaryp, Suwâld en Tytsjerk
- Jistrum en Eastermar
Lijst van karakteristieke objecten
In 1990 heeft de Stichting een inventarisatie gemaakt van het bezit aan karakteristieke panden in de gemeente Tytsjerksteradiel. Het resultaat van de inventarisatie was een lijst met ongeveer 475 panden, die voor bescherming in aanmerking zouden kunnen komen. De gebouwen op de lijst zijn geen monumenten in de zin van de monumentenwet, maar zij worden wel karakteristiek geacht of streekeigen. Genoemde lijst werd het gemeentebestuur aangeboden en in 1990 door de gemeenteraad vastgesteld. Een jaar later werd de lijst geactualiseerd en stonden er meer dan 500 op de lijst. Sindsdien is er door sloop, ingrijpende verbouw en brand helaas nog wel een en ander verloren gegaan, zodat een nieuwe actualisatie van de lijst nodig is.